İstanbul’da 14 hafriyat alanından 7’si tam doldu

Her ay yaklaşık 5 milyon ton hafriyat toprağı ile inşaat molozunun çıktığı İstanbul’da, 8’i Avrupa yakasında olmak üzere toplam 14 resmi hafriyat sahası bulunuyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı İstanbul Çevre Yönetimi Sanayi ve Ticaret A.Ş. (İSTAÇ) işletmesine bağlı hafriyat sahalarının 7’sinin kapasitesi ise yüzde 90 ve üzeri oranda dolmuş durumda. Şu an en çok hafriyat boşaltımı yapılan sahalarsa Arnavutköy ve Eyüp Çiftalan. Yüzlerce hafriyat kamyonu, her gün İstanbul şehir merkezinden kilometrelerce yol kat edip bu sahalara boşaltım yapıyor. Hafriyatı boşaltmak için oluşan araç kuyruklarında, kamyoncuların bekleyişi kimi zaman 3-4 saati buluyor. Yol kenarında bekleyen kamyonlar kilometrelerce kuyruk oluşturuyor.

‘ÇOK YOL AZ PARA DEMEK’

İstanbul’un kaçak hafriyat sorunu da burada başlıyor. Mazot, kilometre ve zamandan tasarruf edip daha fazla para kazanmak isteyen bazı kamyoncular, kentsel dönüşüm ve devam eden inşaatlarla ortaya çıkan hafriyatı gözden ırak alanlara boşaltılıyor. Hafriyatı izin almadan taşıyan ve taşıtanlara ayrı ayrı 3 bin lira ceza, kaçak hafriyat dökümü yapanlara ise 42-126 bin lira arasında cezai işlem uygulanıyor. Gazete Habertürk’ten Uzay Kesmen, İstanbul’daki kaçak döküm alanlarını araştırdı, şoförlerle ve yetkililerle görüştü.

KAMYON KENT: ARNAVUTKÖY

Her sokak ve caddeden bir kamyonun çıktığı Arnavutköy, adeta kamyon şehire dönüşmüş durumda. Harfiyat alanlarından birisinin bulunduğu Bolluca’da yaşayanlar kaçak hafriyat dökümünden şikâyetçi. Hafriyat sahasına giden yol üzerinde konuştuğumuz esnaf, “Gündüz çok fazla kamyon hareketi var. Hangisi nereye döküyor tespit edemiyoruz. Yol ortasına bile boşaltıyorlar. Görsek ihbar edeceğiz” diyor. Arnavutköy’de Bolluca hafriyat sahasına giden tali yol ise durumu gözler önüne seriyor. Tek aracın geçebileceği genişlikteki asfalt yola sağlı sollu hafriyat boşaltılmış.

TABELANIN ALTINA HAFRİYAT

Dikkatimizi çeken bir diğer ayrıntı da, İBB bu alanlara belli aralıklarla uyarı tabelaları yerleştirmiş. “Bu alan 24 saat kamera ile izlenmektedir. Hafriyat, inşaat ve yıkıntı atığı dökenler hakkında Çevre Kanunu’nun 20. Maddesi’ne göre yasal işlem uygulanacaktır” yazan tabelanın altına bile hafriyat boşaltılmış. Hafriyat kamyonları döküm sahasına girmek için uzun kuyruklar oluşturuyor.

‘NE KADAR SEFER YAPARSAK O KADAR PARA KAZANIYORUZ’

Konuştuğumuz bir kamyon şoförü, durumu şöyle özetliyor: “Ben Ataköy’den Bolluca’ya kilometrelerce yol geldim. Elime geçen para 250 TL. Benim 3 saatte yaktığım yakıt 220 TL. Bana 30 TL kalıyor. Sefer başı para aldığımız için gün içerisinde ne kadar sefer yaparsak o kadar çok kazanıyoruz. Ton başına, resmi döküm alanına 3-4 lira ödeniyor. Resmi hafriyat döküm sahalarında uzun kuyruklar oluşuyor. 3-4 saat kuyrukta beklemek zorunda kalıyoruz.” İSTAÇ’a bağlı sahalara hafriyat boşalttıklarında kendilerine bir makbuz verildiğini belirten kamyon şoförü, “Bağlı olduğumuz firma bunun ödemesini yapıyor. Ama bazı firmalar hem bu yükümlülükten kaçmak hem de daha fazla doldur-boşalt yapmak için bu işi organize bir şekilde yapabiliyor” diyor. Arnavutköy sınırları içindeki Sazlıdere Barajı’nın yakınına dökülen hafriyat drone ile böyle görüntülendi.

‘ORGANİZE BİÇİMDE YAPIYORLAR’

ÇEVRE ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün 28 Aralık 2016’da İstanbul’daki kaçak hafriyat sorununu gündeme aldığı toplantıda, bir dizi tespitlere ve alınması gereken tedbirlere yer verildi. İlgili birimlerin yaptıkları tespitlerde, İstanbul’daki kaçak hafriyat sorununun en çok görüldüğü ilçeler Arnavutköy, Eyüp, Sultangazi, Başakşehir ve Çekmeköy olarak sıralandı. Raporda, bu ilçelerde yaşanan kaçak hafriyat dökümünün basit bir kaçak hafriyat dökümü sorunu olmadığı, dökümünü yapan kişi ve grupların organize bir şekilde bu işlemleri sürdürdükleri ve saldırgan tavırlarda bulundukları görüşüne yer verildi. Hafriyatların döküldüğü alanlar genelde kullanılmayan maden alanları. Bu alanların üzeri toprakla örtülerek yeşillendiriliyor.

Açıklama yapan Avrupa Yakası Hafriyat Sahaları İşletme Şefliği yetkilisi, “Bu alanlar ağaçlandırılarak ormana iade edilir. Üzerinde herhangi bir proje yapılmaz. Doğaya geri kazandırılır. Normal, maden olmayan yerlerde hafriyat dökümü zaten olmaz. ‘Şurası çukur, gelin burayı dolduralım’ diyemezsiniz. Rehabilite edilmesi gereken çok fazla maden ocağı vardır” dedi.

‘GERİ DÖNÜŞÜM VE AYRIŞTIRMA YAPILIYOR’

Oluşan inşaat ve yıkıntı atıkları, 200 ton/saat kapasiteli geri kazanım tesisinde farklı ebatlarda alt yapı malzemesi olarak geri dönüştürülüp ekonomiye de kazandırılıyor. Hafriyatlarda özellikle metaller ayrıştırılıyor. Döküm sahasına, hafriyat yönetmeliğine göre depolama yapılabileceğini söyleyen İSTAÇ yetkilisi, “Döküm sahasına her gelen malzeme depolanmaz. Çıkan atık, içeriğine göre ayrıştırılır. İnşaat- yıkıntı atıkları, içeriği tamamen karışık malzeme ise bunlar sahalardaki geri kazanım tesislerinde ayrıştırılır. Kırma, ayrıştırma makinelerimiz var. Doğaya zararlı, hafriyat yönetmeliğine uygun olmayan malzemeler, hafriyat sahasına depolanmaz. Hafriyat sahasına sadece hafriyat toprağı depolanır. İçerisindeki inşaat-yıkıntı atıkları, geri kazanım tesislerine gönderilip değerlendirilir. Demir gibi nitelikli malzemeler ayrıştırılır. Her atığın bir depolanma alanı vardır” diyor. Arnavutköy’de yola da uyarı tabelasının yanına da hafriyat dökülmüş.

ÇİPLE DENETİM-TAKİP

09.08.2007 tarihli Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) kararı gereği, hafriyat toprağı ve inşaat/ yıkıntı atıkları taşıyan kamyonlarda “Araç Takip Sistemi” zorunlu hale getirildi. İSTAÇ yetkilisi buna rağmen kaçak hafriyat sıkıntısı yaşandığını belirterek, “Çipi iptal ediyor veya söküyorlar. Eski kamyonlarla bu işi yapmaya çalışıyorlar. Kaçak döküm, anlıktır. Kamyoncuların hepsi kayıt altında. Araç eğer döküm aracıysa çipsiz trafiğe çıkamaz. Çip dediğimiz, araçların uygunsuz yerlerde damper kaldırdığı zaman sinyal vermesi amaçlı bir takip sistemi. Kamyonların güzergâhları da bellidir. Bu güzergâhlardan geçmek zorundalar. Hız ve rota ihlalleri de denetleniyor. Kaçak hafriyatın önlenmesine yönelik bu sistem zamanla geliştirilecek” dedi.